Saturday, November 30, 2013

2 Hari Bersama Klasika Media


Baru-baru ini IYC, atau lebih di kenali Intellectual Youth Club (IIUM) telah berjaya menganjurkan sebuah Bengkel Transliterasi Jawi bersama Klasika Media. Bengkel yang berlangsung selama dua hari iaitu 27 dan 28 November 2013 dikendalikan sendiri oleh pihak Klasika Media, yang juga dikenali sebagai Akademi Jawi Malaysia.

Klasika Media-Akademi Jawi Malaysia merupakan sebuah syarikat yang menawarkan khidmat perniagaan berupa penyelidikan dan penerbitan khazanah warisan khususnya dalam bidang Jawi. Fokus perniagaan terbahagi kepada tiga iaitu pendigitalan bahan, transliterasi Jawi ke Rumi atau Rumi ke Jawi, dan menganjurkan pengajian ‘ilmiyyah dalam Sejarah dan kebudayaan melayu secara berkala.

Pengisian program disampaikan oleh Saudara Muhammad Syukri Rosli yang juga merupakan pengasas-pengarah akademi tersebut. Beliau juga dikenali dengan nama pena Muhammad Teja. Meskipun berkelulusan ijazah sarjana muda dalam bidang Geologi dari Australia, beliau telah beralih arah ke bidang perniagaan dan penyelidikan dengan menubuhkan Akademi Jawi Malaysia atas kesedaran akan kepentingan menggali sejarah bangsa Melayu.

Pada hari pertama bengkel tersebut, para peserta telah diperbetulkan persepsi terhadap tulisan jawi. Jawi yang kita kenali sekarang ini adalah Jawi moden. Manakala, Jawi yang dibincangkan dalam konteks bengkel ini lebih menumpukan kepada jawi klasik.  Para peserta juga diuji membaca Jawi klasik.
Manakala hari kedua para peserta  didedahkan kepada bahan-bahan Jawi yang merupakan sumber asal seperti Bustan AlSalatin dan majalah Qalam yang telah dirumikan. Pihak penganjur juga berkongsi beberapa bahan dan kamus yang dirujuk dalam menterjemah manuskrip Melayu.

Ulasan

Pada zaman ini tulisan jawi dianggap oleh masyarakat Melayu sebagai tulisan yang sudah  ketinggalan zaman. Penggunaan Jawi hanya dihadkan dalam bidang agama dan kebudayaan Melayu khususnya kitab-kitab kuning yang banyak dipelajari di pondok-pondok agama. Akan tetapi, umum mengetahui bahawa tulisan jawi adalah tulisan yang utama dalam bidang penulisan dan pendidikan pada zaman kegemilangan Melayu Islam.


Apa yang menarik, misalnya Majalah Qalam yang diterbitkan ketika fajar kemerdekaan iaitu antara 1951 hingga 1969 banyak mencatatkan sejarah besar negara kita.

Majalah inilah yang telah sekian lama memaparkan kefahaman falsafah kebangsaan dan kenegaraan di atas tonggak perlembagaan Malaysia dengan begitu mendalam. Majalah Qalam-lah yang mencatat dan merakam pelbagai peristiwa yang menjadi peristiwa besar yang bersejarah yang telah mengukir ma‘na diri kebangsaan dan kedaulatan negara Malaysia.Majalah Qalam merupakan majalah yang mempertahankan tulisan asli bahasa Melayu, tulisan Jawi, sungguhpun pada zaman itu, para pengarang dan penerbit berlumba-lumba mengejar tulisan Rumi.[1]

Sosok penting di sebalik Majalah Qalam ialah Syed Abdullah bin Abdul Hamid Al-Edrus. Nama-nama besar seperti HAMKA, Burhanuddin AlHelmi, Pendeta Za’ba, Mohammad Natsir, Abdullah Basmeh dan lain-lain pernah menulis untuk majalah ini. Ini membuktikan majalah ini bukan majalah picisan sebaliknya satu sumber penting dalam kajian pensejarahan bangsa Melayu.

Kemasukan tulisan Rumi atau tulisan Roman ke Tanah Melayu telah bermula seawal 1900 walaupun penggunaannya masih belum cukup meluas. ‘Pemaksaan’ unsur-unsur tulisan Rumi ke dalam bidang penulisan dan pendidikan Tanah Melayu sedikit sebanyak telah ‘mengganggu’ makna beberapa perkataan sekaligus perlahan-lahan menjauhkan bangsa Melayu daripada karya ulama’ terdahulu.


Menurut pandangan penulis, memang benar bahawa bahasa Melayu banyak meminjam beberapa perkataan daripada Arab, Sanskrit, Parsi dan lain-lain. Akan tetapi, tahukah anda bahawa, Stamford Raffles mengiktiraf bahasa Melayu sebagai sebuah bahasa yang indah? Selain daripada pengaruh bahasa Sanskrit, Parsi, Tamil dan lain-lain, pada zaman dahulu pembelajaran bahasa Melayu datang bersama pembelajaran AlQuran. Ini adalah satu bukti bagaimana impak agama Islam dalam mencorak hala tuju bangsa Melayu.
Perkataan ‘bandar’, sebagai contoh, berasal daripada perkataan Parsi. Dalam bahasa Parsi, ‘bandar’ merujuk pelabuhan. Ingatkah anda tentang sejarah Kota Melaka? Melaka pada masa itu disebut Bandar Melaka kerana kedudukannya yang berada berhampiran dengan pelabuhan. Hari ini, penggunaan ‘bandar’ merujuk kepada seluruh tempat-tempat yang membangun dan maju. Disinilah pentingnya peranan pengkajian bahasa.

Para peserta turut didedahkan dengan sebuah manuskrip puisi yang dipercayai hasil tulisan Hamzah Fansuri di dalam bahasa Melayu Jawi klasik. Membacanya agak sukar kerana tulisan Jawi klasik tidak mempunyai ejaan perkataan yang konsisten, bergantung kepada yang menulis. Walau bagaimanapun, dengan kesukaran tersebut, ditambah lagi susunan yang tidak teratur, penulis berasa jatuh cinta dengan manuskrip Melayu kerana keindahan bahasa dan kedalaman mesej yang disampaikan. Apa yang terlintas di fikiran “Alangkah bijak dan beradabnya sang penulis puisi ini!”.

Masyarakat Melayu sering dimomokkan dengan doktrin ‘peribumi pemalas’. Dan pelbagai lemparan negatif yang menghantui dari generasi ke generasi. Apa mungkin ianya kerana ketidakpatuhan bangsa Melayu kepada penjajah Inggeris, lalu terus digelar pemalas? Dato’ Dr Siddiq Fadzil di dalam bukunya “Islam Dan Melayu”, menyelar penjajah-penjajah ini, dengan mengatakan bahawa tulisan mereka itu bukanlah pandangan menyeluruh dan lebih bersifat pandangan peribadi yang dipengaruhi kepentingan tertentu. Ianya bukanlah sebuah kajian tersusun sebaliknya tidak lebih daripada sebuah catatan yang ‘tempang’.

Tambahan pula, kebanyakan daripada kita menganggap kehidupan nenek moyang kita terdahulu adalah kehidupan yang tiada kemajuan dan tiada pembangunan fikiran sebagaimana kita pada hari ini yang ‘moden’. Suatu fakta yang sebenarnya terhijab daripada bangsa Melayu sendiri adalah, ketika Emmanuel Kant dan bangsa-bangsa yang sebangsa dengannya menghadapi krisis moral dan kepercayaan yang parah para ulama’ Nusantara telah pun membahaskan masalah-masalah ini di dalam kitab-kitab mereka, lalu diserap dalam budaya orang Melayu sendiri.

Saudara Syukri Rosli di dalam bengkel tersebut turut mendedahkan bahawa, ayat-ayat bahasa asing  dan juga perkataan saintifik ditulis menggunakan tulisan Jawi klasik. Dapatkan anda membayangkan ayat, “I am from Malaysia” ditulis dalam tulisan jawi? Penulisan seperti ini tidak asing terutama di dalam Majalah Qalam. Di dalam manuskrip-manuskrip lama yang lain juga mempunyai beberapa perkataan bahasa Melayu yang merujuk kepada istilah saintifik bahasa Inggeris. Apakah penulis tersebut seorang ahli sains atau penulis puisi?



Apa yang pasti penulis merasakan pengkajian manuskrip Melayu adalah satu ‘dunia’ yang berbeza daripada persepsi kita pada hari ini. Ianya mencabar dan menyeronokkan. Pada hari penulis memulakan penulisan ini, penulis sempat bertanyakan pada Tok Wan tentang pembelajaran bahasa Inggeris pada zaman beliau. Ternyata memang benar, pembelajaran bahasa Inggeris dilaksanakan melalui medium tulisan Jawi.
Apakah kita pada hari ini masih boleh mendakwa nenek moyang kita kolot dan tidak membangun? Silap. Mereka jauh lebih pintar dan mengetahui adab daripada kita. Buktinya, nah, adakah anda mampu menulis puisi atau syair yang lebih hebat daripada karya Melayu klasik?
Fikirkan.

Hasil nukilan,
AFIQAH BINTI ABDUL RAZAK
Exco MASSA PKPIM UIAM Gombak


* gambar sumber Akademi Jawi Malaysia



[1] http://majalah.akademijawi.my/index.php/pengajian-ilmiah/11-pengenalan-ringkas-dari-warisan-ke-wawasan-seminar-dan-pelancaran-penerbitan-digital-majalah-qalam
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...